Tổng quan về POKA- YOKE – Hệ thống chống sai lỗi

Poka yoke là gì ?

Poka Yoke là thuật ngữ tiếng Nhật, có nghĩa là phòng ngừa sai lỗi hay chống sai lỗi, được phát triển bởi nhà tư vấn quản lí Shigeo Shingo như một phần của hệ thống sản xuất Toyota. Mục đích của Poka Yoke là để loại bỏ các khuyết tật của sản phẩm bằng cách ngăn ngừa, sửa chữa hoặc cảnh báo kịp thời khi chúng xảy ra. Shigeo Shingo phân biệt giữa khái niệm sai sót không thể tránh được của con người và khiếm khuyết trong sản xuất. Mục đích của Poka Yoke là thiết kế quá trình khiến có thể phát hiện được những sai sót và sửa chữa ngay lập tức, loại bỏ các khuyết tật tại nguồn.

Bạn đang xem: Poka yoke là gì

Hệ thống chống sai lỗi POKA yoke
Hệ thống chống sai lỗi POKA yoke

Lịch sử phát triển của Poka – Yoke

Trong sản xuất, kinh doanh, thường gặp phải vô số các loại lỗi hay sự cố như các thiết bị vận hành sai chức năng (máy móc đang chạy thì dừng, dầu mỡ rò rỉ ra từ máy bơm xăng), công nhân vận hành lắp ráp sai vị trí, dung sai dụng cụ, không đúng vật liệu. Trong quá trình dịch vụ thường gặp nhất là giao hang không đúng quy cách, sai hẹn, thậm trí giao hang không đúng khách hàng… Thông thường các sai lỗi hay xảy ra trong những trường hợp sau:

  • Quy trình công nghệ.
  • Máy móc phải điều chỉnh liên tục, các chi tiết, dụng cụ, đồ giá lắp thay đổi liên tục.
  • Thiết kế sản phẩm sử dụng quá nhiều vật liệu, bán thành phẩm.
  • Quy trình công nghệ quá phức tạp, nhiều bước.
  • Thiếu các hướng dẫn và tiêu chuẩn.
  • Sản xuất với số lượng lớn.
  • Điều kiện sản xuất không đảm bảo hoặc thay đổi liên tục.

Kỹ thuật Poka- Yoke xuất hiện nhằm tránh các lỗi trên. Poka- Yoke (ポカヨケ?) [Poka joke] là một thuật ngữ tiếng Nhật có nghĩa là “chống sai lầm”. Poka Yoke được phát minh bởi Shigeo Shingo vào những năm 1960. Thuật ngữ “Poka- Yoke” xuất phát từ “Poka” từ tiếng Nhật (vô ý phạm sai lầm) và “yoke” (ngăn ngừa). Ý tưởng cơ bản của Poka- Yoke là thiết kế quá trình của bạn khiến những sai lầm là không thể hoặc ít nhất là dễ dàng phát hiện và sửa chữa.

Shingeo Shingo đã là những người đầu tiên đề xuất về kiểm soát quy trình thống kê trong sản xuất Nhật Bản từ những năm 1950, nhưng đã thất bại với cách tiếp cận thống kê. Ông nhận ra rằng, nó không giúp cho giảm các lỗi sản phẩm khi sản xuất. Lấy mẫu thống kê cho thấy rằng một số sản phẩm nhưng đã thất bại với cách tiếp cận thống kê. Ông nhận ra rằng, nó không giúp cho giảm các lỗi sản phẩm khi sản xuất. Lấy mẫu thống kê cho thấy rằng một số sản phẩm xưởng chưa được kiểm soát, kết quả là một tỷ lệ sản phẩm khuyết tật sẽ luôn luôn đến tay khách hang. Trong trao đổi tại nhà máy Yamada vào năm 1961, Shingo đã nói về một vấn đề mà các nhà máy đã vướng mắc với một trong những sản phẩm của mình. Một phần của sản phẩm là một chuyển đổi nhỏ với hai nút nhấn hỗ trợ bởi hai lò xo. Đôi khi, nhân viên lắp ráp chuyển đổi quên để chèn một lò xo dưới mỗi nút đẩy. Đôi khi lỗi này không được phát hiện cho đến khi sản phẩm đến một khách hàng và các nhà máy sẽ phải gửi một hướng dẫn cho khách hàng phải tháo rời các bộ phận, chèn lò xo mất tích và tái lắp ráp các công tắc. Vấn đề lò xo này đã khiến cho việc xử lý rất tốn kém và lúng túng. Quản lý tại nhà máy cảnh báo nhân viên quan tâm hơn nữa đến công tác, nhưng bất chấp sự quan tâm của mọi người, vấn đề lò xo vẫn lại xuất hiện. Shingo đề nghị một giải pháp mà đã trở thành phương pháp Poka- Yoke đầu tiên:

Với phương pháp cũ, một nhân viên bắt đầu bằng cách lấy hai lò xo ra khỏi một hộp và sau đó lắp thành một công tắc. Trong cách tiếp cận mới, một đĩa nhỏ được đặt ở phía trước của hộp các bộ phận và việc đầu tiên của công nhân là lấy hai lò xo ra khỏi hộp và đặt chúng vào đĩa. Sau đó, công nhân lắp ráp chuyển đổi. Nếu lò xo vẫn ở bất kỳ đĩa nào, họ biết rằng mình đã quên để chèn nó. Các thủ tục mới hoàn toàn loại bỏ được vấn đề của lò xo bị thiếu. Shingo tiếp tục phát triển khái niệm này trong ba thập kỉ tiếp theo. Một điều quan trọng nữa đã được ông phân biệt là sai lầm và khuyết điểm. Cụ thể:

  • Những sai lầm là không thể tránh khỏi: là con người nên không thể biết trước là sẽ tập trung tất cả thời gian vào công việc ở phía trước của họ hoặc họ có thể hiểu hoàn toàn các hướng dẫn được cung cấp.
  • Khuyết điểm cho phép một sai lầm tiếp cận khách hàng và lỗi hoàn toàn tránh được.

Tìm hiểu thêm: Thông số kỹ thuật ống thép mạ kẽm

Mục tiêu của Poka- Yoke là những sai lầm trong quá trình làm việc có thể ngăn chặn, ngay lập tức phát hiện và sửa chữa. Phương pháp Poka- Yoke phát triển mạnh trong các nhà máy của Nhật Bản trong vòng ba thập kỉ tiếp theo. Những ứng dụng vào hàng tram và hàng ngàn thiết bị với cách thức rất đơn giản “failed- safing” (phòng chống lỗi) thông qua hoạt động cải tiến ngày này qua ngày khác đã mang lại những phép màu về chất lượng cho Nhật Bản.

Hệ thống chống sai lỗi POKA yoke
Hệ thống chống sai lỗi POKA yoke

Poka- Yoke đã được chính thức hóa, và được thông qua bởi Shingeo Shingo như là một phần của hệ thống sản xuấ Toyota. Poka- Yoke là tiếng Nhật Bản để chỉ việc chống lỗi. Công cụ này được sử dụng là để ngăn chặn các nguyên nhân đặc biệt gây dị tật bẩm sinh, hoặc để tiết kiệm chi phí kiểm tra từng hạng mục được sản xuất để xác định xem nó là chấp nhận được hoặc bị lỗi. Poka- Yoke là một khái niệm hơn là một quy trình. Như vậy, thực hiện được những gì mọi người nghĩ rằng họ có thể làm để ngăn ngừa sai sót trong nơi làm việc của họ. Poka- Yoke được thực hiện bằng cách sử dụng các đối tượng đơn giản như đồ đạc, đồ gá lắp, đồ dung tiện ích, các thiết bị cảnh báo, hệ thống giấy và như thế để ngăn chặn những người phạm sai lầm, ngay cả khi họ cố gắng. Những đối tượng này, được coi là công cụ Poka- Yoke, thường được sử dụng để ngăn chặn và cảnh báo các nhà điều hành nếu một cái gì đó đã sai lệch. Ai cũng có thể và nên thực hành Poka- Yoke tại nơi làm việc.

Poka- Yoke chỉ ra rằng công việc phòng chống sai lỗi là rất quan trọng, liên quan và góp phần lớn vào kết quả kinh doanh của công ty, kết quả mang lại là lợi nhuận đột phá cho công ty. Dừng máy móc thiết bị để bảo trì một cách có kế hoạch là một phần công việc của doanh nghiệp sản xuất. Tuy nhiên không nên dừng thiết bị khẩn cấp, máy móc thiết bị chỉ dừng khi chúng ta chủ động dừng nó (trừ trường hợp bất khả kháng).

Poka- Yoke là một công cụ cải tiến đã được áp dụng khá rộng rãi trên thế giới trên lĩnh vực sản xuất công nghiệp và trong văn phòng, đặc biệt là sản xuất theo dây chuyền, nhằm khai thác tối đa các nguồn lực sẵn có của công ty như: công nghệ, thiết bị, con người, thị trường, thời cơ,.. nêu cao tinh thần tự giác, luôn tìm kiếm- phân tích- loại bỏ, tổn thất, chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau để đưa đơn vị sản xuất đó lên một bước phát triển mới một cách bền vững và toàn diện. Poka- Yoke giúp nhà sản xuất nâng cao năng lực cạnh tranh nếu biết kiên trì áp dụng, có thể góp phần giải quyết các yếu tố quyết định trong cạnh tranh như năng suất (Productivity), chất lượng (Quality), chi phí (Cost), giao hàng (Delivery), tinh thần làm việc (Morale), an toàn- sức khỏe- môi trường (Safely- Health- Environment), giúp cho nhà sản xuất giải phóng các trở ngại trên con đường đạt đến mục tiêu của công ty.

Các dạng phòng chống sai lỗi Poka- Yoke

Công cụ phòng chống sai lỗi (Poka- Yoke) được sử dụng để loại trừ các vấn đề , sự cố và sai lỗi trong quá trình, để quá trình đạt và ổn định. Công cụ chống sai lỗi có 3 chức năng chính là phát hiện, khắc phục và phòng ngừa.

A, Phát hiện các sai lỗi, sự cố

Trong một quy trình sản xuất việc xuất hiện các lỗi kĩ thuật, sai sót, dẫn đến các sản phẩm khuyết tật là điều không thể tránh khỏi, trong khi con người không thể kiểm soát hết. Lúc này, công cụ chống sai lỗi sẽ được áp dụng để phát hiện kịp thời các sai sót, thông báo đến con người, để có biện pháp khắc phục nhanh nhất, tránh cho sự tiếp diễn sai sót có thể đến tay khách hàng.

Khi xuất hiện lỗi, công cụ Poka- Yoke sẽ tự động ngắt hệ thống làm việc, đồng thời báo động cho người liên quan. Việc phát hiện kịp thời các lỗi, sự cố giúp ngăn ngừa các sản phẩm khuyết tật, đồng thời giảm thiểu các chi phí hư hỏng, bảo hành,.. Ví dụ như các dòng xe tay ga của Honda hiện nay, khi người dung chưa gạt chân chống thì sẽ không khởi động được vì công cụ chống sai lỗi phát hiện và thông báo đến người dung bằng cách dừng hoạt động khởi động xe. Đầu cắm USB của máy tính, khi người dung đưa sai đầu nối thì không thể thực hiện được việc kết nối giữa USB và máy tính.

B, Khắc phục các lỗi, sự cố

Tham Khảo: Hướng dẫn sử dụng máy buộc dây thép đạt hiệu quả cao

Một khi phát hiện nhanh nhất được các lỗi, sự cố thì việc khắc phục các lỗi và sự cố trở nên kịp thời và dễ dàng hơn. Một số hoạt động có thể tự khắc phục lỗi quá trình, như thiết bị tự động chỉnh dấu và đánh dấu lỗi chính tả.

C. Ngăn ngừa các lỗi, sự cố

Công cụ chống sai lỗi Poka- Yoke giúp con người kiểm soát quá trình làm việc, khi bất cứ một sai sót nào xảy ra, công cụ ngay lập tức thông báo để người liên quan, đồng thời dừng ngay hệ thống sản xuất. Nhờ đó, các loại sai hỏng sẽ ngay lập tức bị loại bỏ và các sản phẩm khuyết tật không xuất hiện. Ví dụ: Khi sử dụng máy tính xách tay, trước khi hệ thống pin hết sẽ xuất hiện cảnh báo cho người sử dụng “pin còn 9%..”, khi đi trên ô tô, nếu người vận hành không thắt dây an toàn, tín hiệu thiết bị cảnh báo sẽ bật lên, tính năng tự động tắt của chiếc bàn là gia dụng hoặc còi hú khi ấm nước đã được đun sôi…

D. Ý nghĩa và lợi ích của áp dụng Poka- Yoke

Mục đích của Poka- Yoke là loại trừ các sản phẩm lỗi bằng cách ngăn ngừa, sửa chữa hoặc thu hút dự chú ý đến lỗi của con người khi chúng xảy ra. Xác định độ tin cậy và khả năng bảo trì tối ưu. Thực hiện phân tích các dạng:

  • Không có sự cố dừng máy (Zero Breakdow)
  • Không có phế phẩm (Zero Defect)
  • Không có lãng phí- hao hụt (Zero Waste)
  • Nâng cao ý thức trách nhiệm và tinh thần doanh nghiệp (High Morale- Business Ownership)

Chính vì thế trách nhiệm trực tiếp thuộc người sử dụng thiết bị, việc nỗ lực hướng tới mục tiêu này, Poka- Yoke cung cấp một phương án chặt chẽ đối với công ty sử dụng thiết bị. Vì thế Poka- Yoke có thể được nghĩ đến như là một áp dụng thực tiễn cải tiến thiết bị tốt nhất.

  • Lợi ích trực tiếp
  • Tăng năng lực sản xuất và hiệu suất nhà máy
  • Không có sự phàn nàn của khách hàng
  • Đảm bảo hài long của khách hàng ( Đúng thời hạn, đủ số lượng, đảm bảo chất lượng),
  • Giảm chi phí toàn nhà máy
  • Giảm phế phẩm
  • Giảm hao hụt và chất thải
  • Giảm lưu kho
  • Giảm tai nạn lao động
  • Tăng lợi nhuân
  • Tuân thủ các tiêu chuẩn kiểm tra đo lường
  • Lợi ích gián tiếp
  • Cải tiến kỹ năng và kiến thức
  • Cải thiện môi trường làm việc
  • Nâng cao sự tự tin và năng lực
  • Tăng tính sáng tạo và tinh thần làm việc
  • Xây dựng văn hóa cho công ty
  • Tăng khả năng cạnh tranh
  • Triết lý
  • “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”
  • “Bác sĩ tốt nhất là chính mình”
  • “Không có bảo trì, không thể làm việc được”
  • Chuyển đổi từ “Sai đâu sửa đó” thành “phòng chống ngăn ngừa”
Hệ thống chống sai lỗi giúp quy trình sản xuất được vận hành tốt hơn
Hệ thống chống sai lỗi giúp quy trình sản xuất được vận hành tốt hơn

Đặc điểm của Poka- Yoke

  • Sử dụng được bởi tất cả người lao động
  • Đơn giản để cài đặt
  • Không yêu cầu sự chú ý liên tục từ các nhà điều hành
  • Chi phí thấp
  • Cung cấp phản hồi tức thời, phòng ngừa hoặc sửa chữa

Poka- Yoke cũng được dùng để loại ra những sai sót do con người gây ra. Những thiết bị này chỉ ra những bán thành phẩm thiếu chi tiết hay lắp ghép sai và loại chúng ra hay làm ngừng chuyền hoặc máy một cách tự động

  • Khi có sai sót trong thao tác, nguyên liệu không đặt được vào dụng cụ
  • Khi có sai sót trong thao tác, máy không chạy
  • Khi có bất thường trong nguyên liệu, máy không chạy
  • Khi có sai sót trong thao tác hay sót một bước trong quy trình, sai sót sẽ tự động khắc phục và máy chạy tiếp
  • Những bất thường trong công đoạn trước được kiểm tra ở công đoạn sau và loại ra trước khi công đoạn này chạy.
  • Khi thiếu một công đoạn, công đoạn sau sẽ không chạy

Có 5 mức áp dụng phương pháp Poka- Yoke

  • Mức 1: không có kiểm tra nên không nhận ra hư hỏng khiến sản phẩm sai hỏng đến tận khách hàng
  • Mức 2: có kiểm tra nhưng không loại trừ được sai hỏng, phải chờ đến khi kiểm tra mới loại được sản phẩm sai hỏng.
  • Mức 3: kiểm tra có thông tin, giảm được tỷ lệ phế phẩm nhưng chưa hoàn toàn, còn một số sản phẩm phải đợi kiểm tra mới loại ra.
  • Mức 4: tự kiểm tra trong quá trình, sai hỏng được phát hiện trước khi rời khỏi quá trình
  • Mức 5: kiểm tra từ nguồn, chuyển thông tin phản hồi để ngăn chặn hỏng phát sinh từ nguồn, kết quả không có sản phẩm sai hỏng (zero defect)

Khi nào sử dụng Poka- Yoke?

Poka- Yoke có thể sử dụng bất cứ nơi nào khi có vấn đề, một cái gì đó có thể sai lệch hoặc một lỗi có thể xảy ra. Nó là một kỹ thuật, một công cụ có thể áp dụng cho bất kỳ quá trình nào có thể là trong ngành công nghiệp sản xuất hoặc dịch vụ, có các loại lỗi như:

  • Lỗi liên quan đến quy trình hoạt động bị mất hoặc không thực hiện theo các quy trình vận hành tiêu chuẩn
  • Lỗi thiết lập sử dụng các công cụ điều chỉnh sai hoặc thiết lập máy không chính xác
  • Thiếu, bỏ lỡ bộ phận bao gồm trong công việc hàn, lắp ráp, hoặc quá trình khác.
  • Không đúng phần/ mục hoặc sai một phần được sử dụng trong tiến trình
  • Thực hiện một hoạt động không chính xác, có phiên bản không chính xác của quy trình kỹ thuật
  • Lỗi sai sót trong điều chỉnh máy, đo lường thử nghiệm hoặc kích thước của một bộ phận đến từ một nhà cung cấp

Vai trò của Poka- Yoke

  • Poka- Yoke giúp giảm chi phí sản xuất: Với tỷ lệ khuyết tật đáng kể, doanh nghiệp có thể loại bỏ những lãng phí về nguyên vật liệu và việc sử dụng nhân công kém hiệu quả liên quan đến khuyết tật. điều này sẽ giảm bớt chi phí hàng bán trên từng đơn vị sản phẩm, từ đó gia tăng lợi nhuận.
  • Giảm chi phí quản lý: Khi tỷ lệ khuyết tật giảm và sẽ không còn tái diễn trong tương lai, doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được thời gian cho các hoạt động mang lại giá trị cao hơn.
  • Gia tăng sự hài lòng của khách hàng: Phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam gặp phải những vấn đề tái diễn liên quan đến sản phẩm không đáp ứng được các yêu cầu khách hàng khiến khách hàng không hài long và có khi hủy bỏ đơn đặt hàng. Vì thế, thông qua việc giảm đáng kể tỷ lệ lỗi từ phương pháp Poka- Yoke, doanh nghiệp sẽ luôn cung cấp đến khách hàng những sản phẩm tốt nhất họ yêu cầu và làm tăng sự hài lòng nơi họ.
  • Giúp doanh nghiệp mở rộng sản xuất dễ dang hơn: Một công ty với sự quan tâm cao về cải tiến quy trình và loại trừ các nguồn gốc gây khuyết tật sẽ có được sự hiểu biết sâu sắc hơn về những tác nhân tiềm tàng cho các vấn đề trong những dự án mở rộng quy mô sản xuất. Vì vậy, các vấn đề ít có khả năng xảy ra khi công ty mở rộng sản xuất và nếu có xảy ra thì cũng sẽ nhanh chóng giải quyết.

Để được tư vấn POKA-YOKE vui lòng liên hệ giathep24h.com thông qua Hotline 0852852386

Đọc thêm: Thép hộp 30×60